بلاک چین چیست؟
بلاک چین، یک پایگاه داده یا دفتر کل توزیعشده است که بین گرههای یک شبکه کامپیوتری بهاشتراک گذاشته میشود. به عنوان یک پایگاه داده، یک blockchain اطلاعات را به صورت الکترونیکی در قالب دیجیتال ذخیره میکند. بلاک چینها بیشتر به دلیل نقش حیاتی خود در سیستمهای ارزهای دیجیتال، مانند بیتکوین، برای حفظ ایمنی در ثبت غیرمتمرکز تراکنشها شناخته میشوند. یکی از مهمترین ویژگیهای زنجیره بلوکی تضمین امنیت دادهها است و ایجاد اعتماد در در کاربران است.
یکی از تفاوتهای کلیدی بین یک پایگاه داده معمولی و یک بلاک چین، نحوه ساختار دادهها است. یک زنجیره بلوکی، اطلاعات را در گروههایی به نام بلوکها جمعآوری میکند که مجموعهای از اطلاعات را در خود نگهداری میکنند. بلوکها، ظرفیتهای ذخیرهسازی خاصی دارند و هنگامی که پر شوند، بسته شده و به بلوک پرشده قبلی متصل میشوند و زنجیرهای از دادهها را تشکیل میدهند که به زنجیره بلوک معروف است. یک پایگاه داده معمولا دادههای خود را در جداول ساختار نشان میدهد، در حالی که یک بلاک چین، همانطور که از نامش هم پیداست، دادههای خود را در قالب قطعات یا بلوکهای کنار هم قرار گرفته شده نشان میدهد.
تاریخچه بلاک چین
وقتی صحبت از blockchain میشود، احتمالا شما هم مثل بسیاری از افراد، در ذهنتان تصویر بیتکوین و ارزهای دیجیتالی نقش میبندد. شاید اگر به گذشته برگردید، دلیل این ارتباط را متوجه شوید. زمانی که برای اولینبار در سال 2009 در کدنویسی برنامه بیتکوین، اصطلاح بلاک چین معرفی شد. از آن به بعد، از فناوری زنجیره بلوکی برای طراحی و راهاندازی بیتکوین و دیگر ارزهای دیجیتالی به وفور استفاده میشود.
سالها بعد متخصصان با شناخت بیشتری که نسبت به مزایا و ویژگیهای بلاک چینها بهدست آوردند، متوجه شدند که از این تکنولوژی میتوان در حوزههای مختلف مانند بانکداری و پزشکی استفاده کرد.
نحوه عملکرد فناوری بلاک چین
هدف زنجیره بلوکی این است که اجازه دهد اطلاعات دیجیتال ثبت و توزیع شود، اما این اطلاعات قابل ویرایش نباشد. به این ترتیب، یک blockchain، پایه و اساس دفاتر غیرقابل تغییر یا سوابق تراکنشهایی است که نمیتوان آنها را تغییر داد، حذف کرد یا از بین برد. به همین دلیل است که بلاک چینها به عنوان فناوری دفتر کل توزیع شده یا Distributed Ledger Technology (DLT) نیز شناخته میشوند.
مفهوم blockchain قبل از اولین کاربرد گسترده آن در سال 2009 نخستین بار به عنوان یک پروژه تحقیقاتی در سال 1991 پیشنهاد شد؛ با ظهور بیتکوین، استفاده از زنجیره بلوکی در سال 2009 دچار تحول بزرگی شد؛ در سالهای پس از آن، استفاده از زنجیره بلوکی از طریق ایجاد ارزهای دیجیتال مختلف، برنامههای کاربردی مالی غیرمتمرکز Decentralized Finance (DeFi)، قراردادهای هوشمند و NFT ها گسترش پیدا کرد.
انواع مختلف بلاک چینها
blockchainها در کل به 4 نوع مختلف تقسیم میشوند که در ادامه به توضیح آنها پرداختهایم.
عمومی Public
دسترسی به شبکه این نوع زنجیره بلوکی کاملا آزاد است و همه میتوانند عضوی از آن شوند. بلاک چین بیتکوین و اتریوم از انواع بلاک چینهای عمومی است که در پروژههای رمزارزها استفاده میشود.
خصوصی Private
این نوع که به آن بلاک چین مدیریتشده هم گفته میشود، بهوسیله شرکتها یا سازمانهای مشخص کنترل میشود و برخلاف نوع عمومی، دسترسی به آن محدود شده است. بلاک چینهای Hyperledger و B2B Ripple از این نوع هستند.
کنسرسیومی Consortium
این blockchain برخلاف نوع خصوصی توسط گروهی از سازمانها و شرکتها اداره میشود و جزو بلاک چینهای بامجوز است. سطح امنیت در این نوع از بقیه بیشتر است.
هیبریدی Hybrid
در این نوع، مزیت محرمانگی یک blockchain خصوصی با مزیت ایمنی و شفافیت یک زنجیره بلوکی عمومی ترکیب میشود. این نوع بلاک چین بهوسیله یک سازمان کنترل میشود اما مانند بلاک چینهای عمومی دارای سطحی از نظارت هم است. بلاک چین IMB Food Trust نمونهای از این نوع است.
مزایا و ویژگیهای منحصربهفرد بلاک چین
همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، بلاک چینها مزایای زیادی دارند که باعث منحصربهفرد شدن آنها میشود. با توجه به این ویژگیهای متنوع، در بخشهای مختلف قابل استفاده هستند. در ادامه به برخی از این ویژگیها اشاره کردیم.
- امنیت بالا
نحوه دخیره اطلاعات در blockchain به این صورت است که اطلاعات پیش از ذخیره باید رمزنگاری شوند و این کار باعث افزایش ایمنی دادهها در آن خواهد شد. این ویژگی بلاک چینها باعث استفاده از آن در جاهایی که امنیت دادهها بسیار حائزاهمیت است مانند بانکها شده است.
- غیرمتمرکز بودن
همانطور که در تعریف بلاک چین هم گفته شد، یکی از ویژگیهای آن غیرمتمرکز بودن است یعنی تحت نظارت هیچ شرکت یا ارگانی قرار ندارد و بهصورت فردی کنترل میشود. بنابراین امکان دسترسی افراد دیگر به آن بهراحتی امکانپذیر نیست، در نتیجه بهطور گسترده مورداستفاده کاربران در بازارهای ارز دیجیتالی قرار میگیرد.
- کاهش چشمگیر هزینهها
از آنجایی که استفاده از بلاک چینها در تراکنشهای مالی، باعث کاهش هزینهها، افزایش سرعت انجام کار و جلوگیری از بهکارگیری نیروهای کار بیشتر میشود، طیف گستردهای از کسبوکارها برای صرفهجویی در هزینهها از آن استفاده میکنند.
- ذخیره دائمی اطلاعات
امکان ذخیره و ثبت دائمی دادهها در زنجیرههای بلوکی این اطمینانخاطر را به کاربران میدهد تا دیگر نگران از دست رفتن اطلاعاتشان نباشند و سوابقشان را با خیال راحت در آن ثبت و نگهداری کنند.
کاربردهای بلاک چین در حوزههای مختلف
در ادامه به کاربردهای مختلف blockchain در کسبوکارهای مختلف اشاره خواهیم کرد:
بانکداری و صنعت مالی
شاید هیچ صنعتی بیشتر از بانکداری، از ادغام زنجیره بلوکی در عملیات تجاری خود سود نبرد. مؤسسات مالی فقط در ساعات کاری و معمولا پنج روز در هفته فعالیت میکنند. این بدان معناست که اگر سعی کنید یک چک را در روز جمعه در ساعت 6 بعد از ظهر نقد کنید، احتمالاً باید تا صبح شنبه منتظر بمانید تا ببینید که پول به حساب شما رسیده است. حتی اگر سپرده خود را در ساعات کاری واریز کنید، باز هم به دلیل حجم انبوه تراکنشهایی که بانکها باید آن را تسویه کنند، تأیید تراکنش یک تا سه روز طول میکشد.
با ادغام بلاک چین در بانکها، مصرفکنندگان میتوانند تراکنشهای خود را در کمتر از 10 دقیقه پردازش کنند. با استفاده از blockchain ، بانکها این فرصت را دارند که با سرعت و امنیت بیشتری وجوه بین مؤسسات را مبادله کنند. با توجه به حجم مبالغ مربوط، حتی چند روزی که پول در حال انتقال به حسابهای دیگر است، میتواند هزینهها و خطرات قابل توجهی را برای بانکها به همراه داشته باشد. وجود بلاک چین، این دغدغهها در مورد بانکداری را به صورت کامل حل میکند.
صنعت بهداشت و پزشکی
ذخیره اطلاعات مربوط به سوابق بیماران در مراکز مختلف، بسیار حائزاهمیت است؛ ارائه دهندگان مراقبتهای بهداشتی میتوانند از زنجیره بلوکی برای ذخیره ایمن سوابق پزشکی بیماران خود استفاده کنند.
هنگامی که یک پرونده پزشکی ایجاد و امضا میشود، میتوان آن را در زنجیره بلوکی ثبت کرد، که به بیماران اثبات و اطمینان میدهد که سوابق آنها به هیچوجه قابل تغییر نیست. این سوابق سلامت شخصی را میتوان با یک کلید خصوصی در زنجیره بلوکی رمزگذاری و ذخیره کرد، بهطوری که تنها توسط افراد خاصی قابل دسترسی است و در نتیجه از حفظ حریم خصوصی اطمینان حاصل میشود.
تسریع امور اداری و مالی مختلف
اگر شما هم کسبوکار خودتان را به تازگی شروع کردهاید، احتمالا در جریانید که گرفتن مجوزهای مربوط به ثبت شرکت و امور مربوط به بخش مالی و مالیات چقدر زمانبر است؛ با وجود بلاک چین، ذخیره و انتقال دادههای اداری با نهایت امنیت و سرعت پیش میرود و دردسرهای مربوط به این دسته از کارها هم به حداقل خواهد رسید.
رایگیری عادلانه
سیستم رایگیری مخصوصا برای انتخاب نمایندگان سیاسی و روسای جمهور کشورهای مختلف، باید در نهایت امنیت و کاملا عادلانه باشد. همانطور که اشار کردیم، امنیت بالا در ثبت دادهها یکی از ویژگیهای اصلی سیستمهای مبتنی بر بلاکچین است. بنابراین از این فناوری میتوان برای اتوماسیون سیستمهای رایگیری در شهرهای مختلف دنیا استفاده کرد.
املاک
یکی از حوزههایی که میتوان از بلاک چینها در آن استفاده کرد حوزه املاک و مستغلات است. در این حوزه بهخاطر وجود اطلاعات حساس مالی و اسناد مالکیت، وجود یک سیستم امن و شفاف که بتواند این دادهها را ثبت و ذخیره کند لازم و ضروری است. این تکنولوژی همچنین باعث تسریع روند نقل و انتقال اسناد به مالکان جدید و صرفهجویی در هزینهها میشود.
زبان برنامهنویسی در بلاک چینها
بسته به نوع شبکه موجود در blockchain از زبانهای مختلف برنامهنویسی میتوان استفاده کرد. ازجمله زبانهای رایج و محبوب در برنامهنویسی زنجیرههای بلوکی میتوان به Java - Simplicity - GO - Solidity - Python اشاره کرد.
بلاک چین و نوید آیندهای درخشان برای کسبوکارها
گسترش استفاده از بلاک چینها در کسبوکارها باعث تسریع روند کارها، بهبود و بالارفتن کیفیت ارائه خدمات، همچنین صرفهجویی در زمان و هزینهها، بالا رفتن امنیت دادهها و در نتیجه افزایش سود و درآمد شده است. همه این مزایا و ویژگیهای منحصربهفرد، نوید آیندهای درخشان را برای کسبوکارها میدهد.
سوالات متداول
بلاک چین چیست؟
بلاک چین، یک پایگاه داده یا دفتر کل توزیعشده است که بین گرههای یک شبکه کامپیوتری بهاشتراک گذاشته میشود. به عنوان یک پایگاه داده، یک blockchain اطلاعات را به صورت الکترونیکی در قالب دیجیتال ذخیره میکند.
انواع مختلف بلاک چین کدام است؟
بلاک چینها در 4 نوع مختلف عمومی، خصوصی، کنسرسیومی و هیبریدی وجود دارند.
مزایای مهم زنجیرههای بلوکی چیست؟
امنیت بالا، غیرمتمرکز بودن، کاهش هزینهها و امکان ذخیره دائمی اطلاعات از مهمترین ویژگیهای blockchain هاست.
کاربردهای مختلف بلاک چینها چیست؟
در حوزههای مختلف مانند بانکداری و صنعت مالی، املاک، رایگیری، امور اداری و بخش پزشکی مورد استفاده قرار میگیرند.
در blockchainها از چه زبان برنامهنویسی بیشتر استفاده میشود؟
بسته به نوع شبکه موجود در blockchain از زبانهای مختلف برنامهنویسی میتوان استفاده کرد. ازجمله زبانهای رایج و محبوب در برنامهنویسی زنجیرههای بلوکی میتوان به Java - Simplicity - GO - Solidity - Python اشاره کرد.