انیمیشن؛ تلفیقی از هنر، خلاقیت و تکنولوژی

تعریف ساده از انیمیشن

انیمیشن، Animation، پویانمایی یا تصویر متحرک؛ حرکت پشت سر هم و پیوسته تصاویر ثابت است که اگر با سرعت خاصی انجام شود، این توهم را در بیننده ایجاد می‌کند که جسم در حال حرکت است. درواقع، پویانمایی را می‌توان روشی سینمایی برای به‌وجود آوردن حرکات خیالی در تصاویر و اشیای بی‌جان دانست. انیمیشن از لغت Anima به‌معنی زندگی‌بخشیدن برمی‌آید که همان هنر جان‌بخشیدن به اشیای بی‌جان است.

انیمیشن در واقع نوعی توهم حرکت است که به‌وسیله مغز انسان‌ها ایجاد می‌شود. مغز ما می‌تواند هر تصویر را به‌مدت تنها 1/10 ثانیه حفظ کند و نمایش پشت سر هم تصاویر باعث ترکیب این تصاویر باهم و به‌وجود آمدن توهم حرکت در آن‌ها می‌شود. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را کمی به عقب برگردانیم، به زمانی که Animation برای اولین‌بار ساخته شد.

تاریخچه انیمیشن

بعدها در سال 1887، Charles Reynaud اولین پراسکینوسکوپ (اختراعی که منجر به ساخت دوربین آنالوگ شد) را طراحی و 5 سال بعد اولین فیلم پویانمایی خود را با نام Pauvre Pierrot در موزه گروین پاریس به نمایش گذاشت. توسعه فعال پویانمایی در اوایل قرن بیست اتفاق افتاد؛ وینسود مک کی اولین کارتون را در سال 1906 ساخت و بوالت دیزنی هم اولین کسی بود که از صدا و رنگ در Animation استفاده کرد. بعدها انیمیشن همچنان به تکامل خود ادامه داد و امروزه شاهد پیشرفت چشم‌گیر این صنعت در حوزه‌های مختلف هستیم.

با ورود تلویزیون‌های رنگی به زندگی مردم در اواخر دهه 1950، ساخت پویانمایی‌های بزرگسالان هم رواج پیدا کرد که معروف‌ترین آن X-rated Fritz the Cat بود و نهایتا در سال 1990 با استفاده از تصاویر کامپیوتری (CGI) اولین فیلم کامپیوتری Toy Story که شما هم حتما از تماشای آن لذت بردید، ساخته شد.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید اولین فیلم کوتاه انیمیشن در ایران به اسم ملانصرالدین در سال 1336 توسط اسفندیار احمدیه با امکانات بسیار محدود ساخته شد و خوشبختانه در طول این سال‌ها هم این صنعت در ایران پیشرفت خوبی داشته و انیماتورهای زیادی با خلق آثار شگفت‌انگیز به توسعه این هنر هم‌پا با سایر کشورها کمک کرده‌اند.

انواع انیمیشن

انیمیشن‌ها از گذشته تا به امروز دچار تغییرات زیادی شده‌اند. این پیشرفت‌ها باعث بهتر شدن کیفیت پویانمایی‌ها و پرداختن به موضوعات مختلف اجتماعی و در نتیجه افزایش روزافزون طرفداران این هنر شده است. به‌طوری که امروزه رده سنی خاصی برای مخاطبان این صنعت نمی‌توان در نظر گرفت و همه افراد جامعه با هر سنی علاقه‌مند و طرفدار انواع مختلف پویانمایی‌ها هستند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین انواع Animation اشاره کرده‌ایم.

انیمیشن سنتی Traditional Animation

حتما شما هم یکی از سرگرمی‌های زمان کودکیتان کشیدن تصاویر پی در پی با کمی تفاوت در گوشه کتابتان بود که با ورق زدن آن، شکل‌های متحرکی ایجاد می‌شد. این همان ایده اولیه ساخت انیمیشن سنتی است که با گذشت زمان و استفاده از ابزارهای مختلف توسعه پیدا کرد. انیمیشن سنتی تا زمان ظهور پویانمایی‌های کامپیوتری، شکل غالب animation در سینما بود، اما امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انیمیشن سنتی، قدیمی‌ترین نوع animation محسوب می‌شود که به انیمیشن cel هم معروف است و در آن تصاویر برروی کاغذ سلولوزی کشیده می‌شوند و انیماتور برای خلق تصاویر بیشتر باید هر تصویر را برروی یک فریم رسم کند. به این مکانیسم، مکانیسم Flipbook گفته می‌شود. از نمونه‌های معروف پویانمایی‌های سنتی می‌توان به پینوکیو، علاءالدین و شیرشاه اشاره کرد.

انیمیشن کامپیوتری

به تدریج با ورود کامپیوتر به عرصه‌های مختلف، انیماتورها هم برای بهبود و ارتقاء کیفیت تصاویر در پویانمایی‌ها، اقدام به استفاده از کامپیوتر برای ساخت تصاویر متحرک دیجیتالی کردند. پویانمایی‌های کامپیوتری به‌سرعت مورد استقبال علاقه‌مندان پویانمایی قرار گرفت و به دو صورت پویانمایی‌های دوبعدی و سه‌بعدی به‌وجود آمد.

انیمیشن دوبعدی 2D Animation

انیمیشن دوبعدی را وکتور هم می‌نامند که در برنامه Adobe Flash ساخته می‌شد. برخی پویانمایی دوبعدی را از آن جهت که می‌توان به‌صورت فریم به فریم طراحی کرد، جزئی از پویانمایی سنتی حساب می‌کنند و از طرف دیگر چون می‌توان به‌کمک برنامه After Effect برای شخصیت Animation، استخوان‌بندی خاصی طراحی کرد تا دیگر نیاز به رسم تصاویر مختلف نباشد و بتوان به‌راحتی حرکت و جابجایی را در اعضای بدن شخصیت‌ها ایجاد کرد می‌توان جزو پویانمایی‌های کامپیوتری دانست.

در این نوع به‌دلیل اینکه نیاز به مهارت طراحی وجود ندارد، هر کسی می‌تواند به کمک برنامه‌های خاص کامپیوتری از پس ساخت آن بربیاید و به‌خاطر ارزان بودن برنامه‌های تحت‌وکتور، به‌طور گسترده به‌ویژه در دهه‌ گذشته مورد استقبال قرار گرفت.

انیمیشن سه‌بعدی 3D animation

امروزه انیمیشن‌های سه‌بعدی، رایج‌ترین نوع هستند. اما فقط به این دلیل که رایانه‌ها به جای طراح‌های واقعی وارد عمل شده‌اند و تصاویر را طراحی می‌کنند، لزوما فرایند ساخت Animation را نباید آسان‌تر از گذشته تصور کرد. کامپیوتر فقط یک ابزار است و پویانمایی سه بعدی هنوز یک فرآیند طولانی و پیچیده به‌شمار می‌رود.

در فیلم‌های متحرک سه‌بعدی، انیماتور از برنامه‌ای برای حرکت دادن اعضای بدن شخصیت به اطراف استفاده می‌کند و فر‌یم‌های دیجیتال خود را زمانی تنظیم می‌کند که همه قسمت‌های شخصیت، در موقعیت مناسب قرار گیرند. سازندگان پویانمایی، این کار را برای هر فریم انجام می‌دهند و کامپیوتر حرکت هر فریم و مسیر آن با فریم بعد را محاسبه می‌کند و حرکت به‌صورت اتوماتیک ایجاد می‌شود.

انیماتورها، انحناها و حرکاتی را که شخصیت‌هایشان انجام می‌دهند تنظیم و تغییر می‌دهند. از Toy Story در سال 1995 تا Coco امروزی، پویانمایی سه‌بعدی به سبک غالب فیلم‌های Animation تبدیل شده است.

موشن‌گرافیک Motion Graphic

این نوع از Animation برخلاف انیمیشن‌های دیگر بر پایه شخصیت و داستان‌محور نیست و یک نوع حرکت خلاقانه عناصر گرافیکی و متن است که بیشتر در موارد تجاری و با اهداف تبلیغاتی ساخته می‌شود. از موشن‌گرافیک برای تبلیغات تلویزیونی، حرکت لوگو یا آرم، ویدئوهای توضیحی Explainer video و برای تیتراژهای شروع و پایانی فیلم می‌توان استفاده کرد.

شاید این سوال برایتان مطرح شود که چه وجه اشتراکی باعث شده تا موشن‌گرافیک را جزو انیمیشن‌ها دسته‌بندی کنند؟ شاید در موشن‌گرافیک، نیازی به داشتن دانش مکانیک بدن و حرکات مربوط به آن نداشته باشید اما حتما باید درک خوبی از ترکیب یا همان composition و حرکات دوربین داشته باشید تا بتوانید موشن‌گرافیکی حرفه‌ای تولید کنید.

استاپ‌موشن Stop Motion

روند ساخت استاپ‌موشن شبیه انیمیشن‌های سنتی است با این تفاوت که پویانمایی‌های سنتی از حرکت تصاویر مختلف به‌وجود می‌آمد ولی در استاپ‌موشن به‌جای تصاویر از عکس اشیا واقعی استفاده می‌شود. در این روش از یک شی عکاسی می‌کنند و در مرحله بعد آن شی را جابجا می‌کنند و مجددا عکس می‌گیرند و در نهایت از کنار هم قرار دادن این عکس‌ها استاپ‌موشن ساخته می‌شود.

استاپ‌موشن از زیرمجموعه‌های مختلفی تشکیل شده که با وجود داشتن تفاوت‌های جزئی، از روش کلی ساخت استاپ‌موشن پیروی می‌کنند، در ادامه به این زیرمجموعه‌ها اشاره مختصری کردیم.

کلی انیمیشن Clay Animation

در ساخت شخصیت‌ها و اشیای موجود در این نوع از پویانمایی از خمیر بازی استفاده می‌شود و در هر فریم شکل آن‌ها تغییر داده می‌شود و در فیلم نهایی، طوری به نظر می‌رسد که انگار این موارد به خودی خود حرکت می‌کنند. مثل پویانمایی‌های بره ناقلا و پت و مت.

کات اوت انیمیشن Cutout Animation

در این نوع از پویانمایی از کاغذ یا مقوا در ساخت کاراکترها و اشیا استفاده می‌کنند و از جابجایی و حرکت این موارد روی یک تکه مقوای بزرگ، عکس‌برداری می‌شود و در نهایت با کنار هم قرار دادن این تصاویر، پویانمایی ساخته می‌شود. مانند پارک جنوبی.

آبجکت انیمیشن Object Animation

همان‌طور که از اسم این Animation پیداست؛ در آن از اشیا برای ساخت کاراکترها و پس‌زمینه استفاده می‌شود و در آن تصاویر و یا نقاشی وجود ندارد. مانند بلوک‌ها و عروسک.

پیکسیلیشن انیمیشن Pixilation Animation

مراحل ساخت انیمیشن

ساخت پویانمایی یک کار چالش‌برانگیز و جذاب است که علاقه‌مندان زیادی را به خود جذب کرده و هم‌اکنون انیماتورهای بسیاری در سرتاسر دنیا مشغول این کار هستند. انیمیشن‌ها هم با توجه به انگیزه‌ سازنده خود با موضوعات مختلف ساخته می‌شوند و اگر در انتخاب شخصیت‌ها، لوکیشن و فیلم‌نامه آن دقت کافی به خرج دهید، می‌توانید با ساخت یک انیمیشن حرفه‌ای، مخاطب خاص خود را جذب کنید. اگر می‌خواهید با مراحل ساخت Animation بیشتر آشنا شوید حتما در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

• ایده‌پردازی و فیلم‌نامه‌نویسی

بی‌تردید یکی از مهم‌ترین مراحل در طراحی و ساخت پویانمایی، ایده‌پردازی و مشخص کردن داستان آن است. یک داستان خوب و تاثیرگذار به‌راحتی می‌تواند کاری کند مخاطبان شما از دیدن انیمیشن‌تان لذت ببرند. داستان‌های تکراری هیچ جذابیتی برای بینندگان ندارد، پس برای پیدا کردن ایده‌های ناب تلاش کنید و هرچه زمان بیشتری را صرف ایده‌پردازی، طراحی داستان و نوشتن دیالوگ‌ برای تصاویر کنید، در مرحله تولید از هدر رفتن وقت و سرمایه‌تان جلوگیری کرده‌اید.

برای ساختن یک پویانمایی حرفه‌ای حتما قبل از نوشتن داستان این سوالات را از خودتان بپرسید:

• هدفتان از ساخت آن چیست؟
• مخاطبان شما چه کسانی هستند؟
• بعد از دیدن آن، انتظار دارید مخاطبان چه اقدامی انجام دهند؟
• پیام اصلی آن شما چیست؟

   سعی کنید پیام‌تان را با یک داستان ساده بیان کنید تا مخاطبان با شما ارتباط خوبی برقرار کنند. 10 ثانیه اول پویانمایی، مهم‌ترین زمان برای جذب مخاطبانتان است، پس شروع پویانمایی‌تان را هر چه جذاب‌تر طراحی کنید و آن را با یک پیام که هدف شما را از ساخت Animation نشان می‌دهد به پایان برسانید.

•  ایجاد استوری بورد

• پیش‌ تجسم و طراحی کاراکترها و لوازم

یکی از مراحل مهم قبل از اقدام به تولید نهایی پویانمایی، Previs یا پیش‌تجسم است، مرحله‌ای که در آن، به روایت داستان انیمیشن می‌پردازید تا یک دید کلی از داستان و انیمیشن داشته باشید که قرار است ساخته شود و در صورت نیاز دست به ویرایش بزنید.

بعد از previs نوبت به طراحی و ساخت کاراکترها، محیط و اشیا موجود در پویانمایی می‌رسد. بعد از اینکه وسایل و کاراکترها ساخته شد، آن‌ها را در اختیار متخصصین استخوان‌بندی یا ریگ‌بندی قرار می‌دهند تا کنترل‌کننده‌هایی به آن اضافه کنند تا جابجایی و حرکت در مرحله انیمیت راحت‌تر انجام گیرد.

• انیمیت یا متحرک‌سازی

این مرحله زمان به نتیجه رسیدن تلاش‌های شماست، لحظه‌ای که به کمک استخوان‌بندی مدل خود شروع به متحرک‌سازی انیمیشن می‌کنید. درواقع در این مرحله شما به کاراکترهای خود جان می‌بخشید. کوچکترین اشتباه در این مرحله می‌تواند تمام زحمات شما را از بین ببرد و پویانمایی شما را حتی با داشتن یک داستان جذاب به نابودی بکشاند. پس با یادگیری قواعد انیمیت و به کاربردن خلاقیت، سعی کنید تا متحرک‌سازی شخصیت‌های داستان را هرچه واقعی‌تر جلوه دهید.

• نورپردازی، تدوین و اصلاح رنگ

در این مرحله که بیشتر برای انیمیشن‌های سه‌بعدی به‌کار می‌رود، فرایند نوردهی به‌وسیله منابع نور مجازی انجام می‌شود تا فرایند نورپردازی در فیلم‌های واقعی به مخاطبان القا شود. بعد از نورپردازی نوبت به تدوین و جایگزینی فریم‌ها با نماهای پری ویز است تا نسخه کامل و تقریبا نهایی را بار دیگر مورد بررسی قرار دهیم.

اصلاح رنگ مرحله بعدی کار است. بعد از تدوین و نمایش نماها و کاراکترها ممکن است در برخی قسمت‌ها رنگ‌ها با هم هم‌خوانی نداشته باشند و یا در برخی از نماها بسته به شرایط حاکم در آن نیاز به اعمال رنگ‌های متناسب با آن موقعیت داشته‌باشیم. با انتخاب درست رنگ‌ها به‌راحتی می‌توانید حس مخاطب را برانگیزید و ارتباط بیشتری با مخاطبان خود برقرار کنید.

• صداگذاری

به مرحله پایانی ساخت Animation رسیدید، جایی که باید با صداگذاری درست و انتخاب یک موسیقی مناسب حس واقعی بودن را هرچه بیشتر به تماشاگران القا کنید. افکت‌های صوتی مختلف مثل صدای باد، راه رفتن و گفتگوهای کاراکترها و موسیقی آن همه به‌وسیله طراحان موسیقی طراحی و میزان شدت صدای آن تنظیم می‌شود و در نهایت انیمیشن آماده انتشار می‌شود.

نرم‌افزارهای تولید انیمیشن

برنامه‌های نرم‌افزاری زیادی برای ساخت پویانمایی وجود دارد اما بسته به تخصصی بودن سطح کار می‌توانید از انواع مختلف آن‌ها استفاده کنید. برنامه فتوشاپ و فلش جزو برنامه‌های پایه به‌حساب می‌آیند و برای شروع حتما باید نحوه کار با آن‌ها را فرا بگیرید. در ادامه به نرم‌افزارهای تخصصی‌تر نظیر افترافکت نیاز خواهید داشت.

 Toon Boom Studio و Moho برای ساخت انیمیشن‌های دوبعدی و برنامه‌های تخصصی مانند 3dsmax و Blender هم برای ساخت پویانمایی‌های سه‌بعدی مورد استفاده قرار می‌گیرند. یادگیری و تسلط برروی این برنامه‌ها می‌تواند شما را در ساخت پویانمایی‌های حرفه‌ای و موفق کمک کند.

فرق انیمیشن، انیمه و کارتون

شما هم ممکن است مثل خیلی از افراد، کارتون و انیمیشن را به‌جای هم به کار ببرید؛ اما آیا این دو از لحاظ معنی و کاربرد یکی هستند؟ بیایید برای یک‌بار هم که شده تکلیف این موضوع را مشخص کنیم تا از این به بعد این اصطلاحات را حرفه‌ای‌تر و در جای خود استفاده کنیم.

همان‌طور که قبلا هم گفتیم، Animation به تکنیک عکس‌برداری از طراحی‌های دستی یا کامپیوتری پی‌درپی در موقعیت‌های مختلف گفته می‌شود که در مخاطبان باعث ایجاد توهم حرکت در اشیای بی‌جان می‌شود. مانند انیمیشن‌های معروف سفیدبرفی، تیزپا و رنگو. اما کارتون چیست؟

کارتون علاوه بر اینکه به تصاویر طنزآمیز اتلاق می‌شود که همگی ما آن‌ها را با نام دیگر کاریکاتور می‌شناسیم و بیشتر در مجلات و روزنامه‌ها استفاده می‌شود، به برنامه‌های تلویزیونی و فیلم‌های کوتاه هم گفته می‌شود که بر پایه پویانمایی و با این تکنیک ساخته می‌شود. مثل کارتون‌های معروف خرس‌های کله فندقی، تام و جری و گارفیلد.

برخلاف اکثر کارتون‌ها که معمولا کودکان مخاطب آن‌ها هستند، پویانمایی توانسته با موضوعات مختلف و تاثیرگذار، بزرگسالان را هم به خود جذب کند.

انیمه هم نوع دیگری از انیمیشن است که به سبک ژاپنی ساخته می‌شود و معمولا محتوای آن مختص بزرگسالان است. از انیمه‌های سریالی معروف می‌توان به Seven Deadly Sin و Sailor Moon اشاره کرد.

حرف آخر

همه ما دورانی را در کودکی پشت سر گذاشته‌ایم که پویانمایی‌ها جزو جذاب‌ترین، به‌یادماندنی‌ترین و بدون شک تاثیرگذارترین بخش‌های آن به حساب می‌آمدند. هنر انیمیشن و جادوی نهفته در آن تنها به این دوران ختم نمی‌شود، امروزه بزرگسالان زیادی مشتاقانه پای تماشای این پویانمایی‌ها که بسیاری با موضوعات اجتماعی گوناگون ساخته می‌شوند، می‌نشینند و از آن لذت می‌برند. حتی صنعت Animation پا را فراتر گذاشته و در عرصه تجارت هم به‌وفور برای تبلیغ محصولات و خدمات مختلف استفاده می‌شود.

امیدواریم توانسته باشیم در این مقاله شما را با هنر انیمیشن کمی بیشتر آشنا کرده باشیم.

سوالات متداول

تعریف دقیق انیمیشن چیست؟

Animation، پویانمایی یا تصویر متحرک؛ حرکت پشت سر هم و پیوسته تصاویر ثابت است که اگر با سرعت خاصی انجام شود، این توهم را در بیننده ایجاد می‌کند که جسم در حال حرکت است.

انیمه چیست؟

انیمه نوع دیگری از انیمیشن است که به سبک ژاپنی ساخته می‌شود و معمولا محتوای آن مختص بزرگسالان است.

ساخت پویانمایی در چند مرحله انجام می‌شود؟

ساخت پویانمایی از مراحل ایده‌پردازی، داستان‌نویسی، ساخت استوری برد، پیش‌تجسم، انیمیت، تدوین و صداگذاری تشکیل شده است.

از چه نرم‌افزارهایی برای ساخت پویانمایی استفاده می‌شود؟

برنامه‌هایی مانند فتوشاپ، فلش، افترافکت و Toon Boom Studio و 3dsmax برای ساخت animation مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انواع مختلف animation چیست؟

از انواع مختلف سنتی، کامپیوتری، موشن‌گرافیک و استاپ‌موشن تشکیل شده است.